12.sınıf geçiş elementleri-B grubu özet

GEÇİŞ ELEMENTLERİ(B GRUBU ELEMENTLERİ)

Tamamı metaldir.Bileşiklerinde birden fazla (+) değerlik alabilir.Tuzları renklidir,elektrik ve ısıyı iletirler. s  Blok  aktif metalleri ile p Blok aktifliği düşük metaller arasında olduğundan geçiş metalleri olarak adlandırılır. Değerlik elektronları ns² (n-1)d¹  - ns⁰ (n-1)d¹⁰  şeklindedir. Geçiş elementlerin tamamı metaldir. Hg sıvı diğerleri katı haldedir.En önemlilerinden biri demirdir.                                                                                                                                                                                                               Başlıca demir cevherleri oksitler ve karbonatlardır. Bu cevherler: Hematit (Fe₂O₃), manyetit (Fe₂O₃.FeO), limonit (2Fe₂O₃.3H₂O) ve siderit (FeCO₃) tir.

Ham demir (pik) veya font elde edilişi ve iri döküm ürünlerinin elde edilişi;                                                                                    Demir metalürjisinde kullanılan yüksek fırında cevher, kömür ile beraber 1900°C civarında yakılmakta ve 1300°C’de çabuk soğuma sonucu beyaz font üretilir. Yavaş soğuma sağlanırsa esmer font elde edilir. Artık maddeye (curuf) adı verilir. Elde edilen font'a (demire) hava ve demir oksit etki ettirilerek yumuşak demir üretilir(Puddling Yöntemi).Çelik üretiminde ise beyaz fontun yakılarak fazla karbonun alınması (Martin-Siemens Yöntemi) veya yumuşak demire hava üflenerek karbonlanması (Bessemer veya Thomas) yöntemi gibi işlemler uygulanır.

Pik demirden çelik elde etmek için yapılması gereken başlıca işlemler;

Pik demirdeki karbon miktan % 3-4 den % 0-1,5 değerine indirilir. Karbon oranı yüksek ise kırılganlık artar.    Si, Mn, P (pik demirdeki yüzdeleri 1 ya da daha fazladır) ve diğer ikinci derecedeki safsızlıklar curuf oluşturularak uzaklaştırılır.                                                                                                                                                                                                                        -İstenen özelliklerde çelik elde etmek için gerekli elementler (Cr, Ni, Mn, V, Mo ve W gibi) eklenir

Krom	Çelik yapımı,koruyucu kaplama olarak                                                              (kromit minerali)
Nikel	Akü yapımı ve alaşımlarda
Bakır	Elektrik endüstrisi  ve alaşımlarda                                                          (kuprit,azurit mineralleri)
Çinko	Elektrot,alaşım ve kaplamacılıkta(pirinç kaplama)
paladyum	Katalizör olarak
Gümüş	Kaplamacılık ,süs ve ziynet eşyası yapımında,gıda ve ilaç endüstrisinde         (arjantit minerali)
Kalay	Alaşımlarda,teneke yapımında
Platin	Laboratuarlarda,kuyumculuk ve dişçilikte
Civa	İlaç ,kimyasal ve patlayıcılarda                                                                            (sinnebar minerali)
Kurşun	Kurşun yapımında,alaşımlarda ve kaplamacılıkta                                              (galen minerali)
Altın	Kaplamacılık ,süs ve ziynet eşyası yapımında                                               (silvanit minerali)
Mangan	Alaşımlarda  kullanılır                                                                                      (manganit minerali)